चार वर्षको गृहयुद्धले तहसनहस भएको म्यान्मा शुक्रबारको विशाल भूकम्पले ल्याएको विनाशसँग सामना गर्न अपरिपक्व छ । म्यान्माको मध्य भागमा गएको ७.७ म्याग्निच्युडको भूकम्पले एक हजार छ सयभन्दा बढी मानिसको ज्यान गएको छ र हजारौँ घरहरू नष्ट गरेको छ ।
तर सन् २०२१ को सैन्य कू द्वारा उत्पन्न रक्तपातपूर्ण सङ्घर्षले देशको पूर्वाधार, स्वास्थ्य सेवा प्रणाली र विद्युत् नेटवर्कलाई घुँडा टेकाएको छ । म्यान्मामा राहत प्रयासहरू सामना गर्ने केही चुनौती यस्ता छन्-
मानवीय सङ्कट
संयुक्त राष्ट्रसङ्घ र सहायता एजेन्सीहरूले भूकम्पअघि नै लाखौँ मानिसले गम्भीर मानवीय सङ्कटको सामना गर्नुपरेको र अहिले थप सहायताको तत्काल आवश्यकता रहेको चेतावनी दिएका छन् ।
देशको धेरै भाग पहिले नै गृहयुद्धका कारण सङ्घर्ष, गरिबी र अस्थिरताको कष्टदायी मिश्रणबाट पीडित थियो । यसले ३५ लाख मानिसलाई विस्थापित गरेको छ र अर्थतन्त्रलाई धराशायी बनाएको छ ।
“एक करोड ९९ लाख मानिसलाई मानवीय सहायताको आवश्यकता छ भन्ने हामीले अनुमान गरेका छौँ र यो भूकम्पभन्दा पहिलेको हो”, म्यान्मामा संयुक्त राष्ट्रसङ्घका मानवीय समन्वयक मार्कोलुइगी कोर्सीले भन्नुभयो, “यो स्थिति अझ बिग्रनेछ ।”
भूकम्पअघि विश्व खाद्य कार्यक्रम (डब्लुएफपी) ले पाँच करोड १० लाख जनसङ्ख्यामध्ये एक करोड ५० लाखभन्दा बढी आफ्नो दैनिक खाद्य आवश्यकताहरू पूरा गर्न असमर्थ रहेको बताएको थियो ।
भूकम्पको दुई दिनपछि संयुक्त राष्ट्रसङ्घले चिकित्सा आपूर्तिको गम्भीर अभावले सहायता प्रयासमा बाधा पुर्याएको बताएको छ भने जमिनमा रहेका उद्धारकर्ताहरूले बाँचेका व्यक्तिहरूका लागि भग्नावशेष भएका भवनहरू खोतल्न थप उपकरणहरू माग गरेका छन् ।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले वासिङ्टनको विदेशी सहायता एजेन्सीलाई रोजगारी र आर्थिक सहयोग कटौती गरेको समयमा म्यान्मामा भूकम्प आएको हो ।
ट्रम्पले अमेरिकी सहायताको वाचा गर्नुभएको छ तर उहाँले अमेरिकी अन्तर्राष्ट्रिय विकास एजेन्सीमा कटौती गरेपछि म्यान्मामा १० लाख नागरिकले डब्लुएफपी सहायता कटौतीको सामना गर्नुपरेको छ ।
विश्वभरका देशहरूले उद्धार टोली र सहायता पठाउन सुरु गरेका छन् ।
जुन्ता शासन
जनरल मिन आङ ह्लाइङको नेतृत्वमा रहेको जुन्ताले सङ्घर्षभर म्यान्माको ठूलो भाग नियन्त्रण गुमाएको छ । यद्यपि यो भूकम्पको केन्द्रविन्दु र सबैभन्दा बढी प्रभावित माण्डले लगायत प्रमुख सहरहरूको जिम्मामा रहेको छ ।
तर धेरै सरकारी कर्मचारीहरूले सैन्य कू पश्चात् पक्ष परिवर्तन गर्ने र जुन्ताको विरोधमा सामेल हुने छनोट गरेका छन् ।
कर्मचारीहरूको यो नोक्सानीले पहिले नै पुरानो नागरिक प्रशासनलाई थप कमजोर बनाएको छ र यसले राहत प्रयासहरूको व्यवस्थापन र वितरणलाई कठिन बनाएको छ ।
प्रकोपको विशालताको सङ्केतमा र सम्भवतः राज्यको प्रतिक्रिया दिन असमर्थताको अप्रत्यक्ष स्वीकारोक्तिमा मिन आङ ह्लाइङले शुक्रबार विदेशी सहायताका लागि दुर्लभ अपील जारी गर्नुभयो ।
यसले सबै अन्तर्राष्ट्रिय सहायता अस्वीकार गर्ने पहिलेका सैन्य शासकहरूबाट एक प्रमुख परिवर्तनको सङ्केत दिन्छ ।
गरिबी व्यापक छ, अर्थतन्त्र ध्वस्त छ र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्ध र गृहयुद्ध लड्ने खर्चले जुन्ताको खजाना सुकाएको छ ।
विभाजित नियन्त्रण
म्यान्माको धेरैजसो भाग जुन्ता सेना, जातीय सशस्त्र समूह र प्रजातन्त्र समर्थक पक्षहरूको परिवर्तनशील बनोटद्वारा नियन्त्रित छ ।
विभिन्न द्वन्द्वरत पक्षको भूमिमा जटिल नियन्त्रणका बीच देशभर राहत संसाधनहरू आवश्यक ठाउँमा सार्ने प्रयासहरूलाई थप निराश बनाउन सक्छ ।
भूकम्पको केन्द्र नजिकै सागैङ सहरले जुन्ता सेना र सशस्त्र प्रतिरोध समूहहरू बीच केही भीषण लडाइँ देखेको छ ।
जातीय सशस्त्र समूह, सीमा मिलिसिया र सेना सबैले स्थानीय स्रोतहरूको नियन्त्रणका लागि प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन् । यसले सहायताका लागि यस्तै द्वन्द्व हुने डरलाई बढावा दिएको छ ।
कमजोर पूर्वाधार
म्यान्माको पूर्वाधार र चिकित्सा प्रणाली गृहयुद्धले तहसनहस भएको छ । जुन्ताले विद्रोही नियन्त्रित क्षेत्रका अस्पतालहरूमा बम प्रहार गरेको छ र धेरै चिकित्सकहरूले विद्रोहमा सामेल हुन सरकारी चिकित्सा सुविधाहरू त्यागेका छन् ।
संयुक्त राष्ट्रसङ्घले माण्डले, म्यागवे र राजधानी न्यापिडोका अस्पतालहरूले ‘घाइतेहरूको आगमन सामना गर्न सङ्घर्ष गरिरहेको’ बताएको छ ।
देश पहिले नै फोन र इन्टरनेट अवरोधहरूबाट ग्रस्त थियो तर भूकम्पले थप सञ्चारलाई क्षति पुर्याएको छ र सबैभन्दा बढी आवश्यकतामा रहेकाहरूलाई सहायता पुर्याउने क्षमतामा असर गरेको छ ।
माण्डलेमा इन्टरनेट सञ्चारहरू अस्थिर थिए र भूकम्पले सडकहरू अवरुद्ध भएपछि जमिन र हवाई मार्गहरू गम्भीर रूपमा अवरुद्ध भएका थिए ।
धेरै घर ध्वस्त भएपछि संयुक्त राष्ट्रसङ्घ र अन्य गैरसरकारी संस्थाहरूले धेरै घरबारविहीनका लागि समाधान आवश्यक रहेको बताएका छन् ।
प्रतिक्रिया राख्नुहोस्