लैंगिक विभेदका कारण जापानमा समाजबाट अलग हुने महिलाको संख्या बढ्दै

जापानमा समाजबाट अलग भएर बस्नेहरुको संख्या ठूलो छ । विशेष गरी १५ देखि ६४ वर्ष उमेर समूहका मानिसहरु एकान्तमा रहने गरेको र यसमा महिलाको संख्या आधा रहेको छ ।

एनएचकेको एक सर्वेक्षण अनुसार समाजबाट अलग हुनेको संख्या १४ लाख ६० हजार रहेका र त्यसमा आधा संख्या महिलाको पर्दछ । यसअघि समाजबाट अलग हुनेमा पुरुष मात्र हुन्छन् भन्ने मान्यता थियो ।

कतिपय महिलाहरुले समाजबाट हुने भेदभाव, अनावश्यक र अव्वहारिक अपेक्षाका कारण आत्मविश्वास गुमाएर एक्लै बस्न रुचाएका हुन् । जापानी भाषामा यसलाई ‘हिकिकोमोरी’ भनिन्छ ।

साजबाट अलग भएकी ४५ वर्षीय मिची (छद्म नाम) राजधानी टोकियोमा आफ्ना श्रीमानसंग बस्ने गर्दथिन्, उनी भन्छिन् कैयौंपटक विहान पार्कमा घुम्न जाउ भन्ने लाग्छ तर शरीर रोकिन्छ । शरीरले मनलाई साथ दिंदैन ।

मिची घरजग्गा व्यवसायी कम्पनीमा पार्टटाइम काम गर्थिन् । तर कोरोना महामारीका कारण व्यवसायमा आएको मन्दीका कारण उनको काम छुट्यो । त्यसपछि उनलाई अर्को काम मिलेन ।

कामको खोजीमा लिइने अन्तरवार्ताले मिचीलाई अरु निराश बनायो । अन्तरवार्ताका क्रममा उनीसंग घरमा तिम्रो आमा स्वस्थ रहन्छिन्, उनलाई कुनै प्रकारको हेरचाह आवश्यक छ जस्ता प्रश्नले उनी हैरान भइन् ।

अन्तरवार्ताका प्रश्नहरुले उनको मनमा पर्यो, बच्चा र बुढाबुढीको हेरचाह गर्ने काम महिलाको मात्र हो । महिला अरु काम गर्न सक्दिनन् जबसम्म उनी घरमा हेरचाह गर्नुपर्ने कोही पनि छैनन् ।

चारैतिरबाट काम नपाएपछि उनको मनमाा कसैलाई पनि आफ्नो आवश्यकता नभएको अनुभूति भयो । उनलाई मानिससंग कुुराकानी गर्ने इच्छा मर्यो, उदासी बढ्दै गयो । यतिबेला उनी यसको दोष आफैंलाई दिन्छिन् ।

मिचीलाई लाग्छ, मानिसहरुसंग कुराकानी गरुँ, तर के कुरा गर्ने ? उनको मनमा प्रश्न उठ्छ ? उनलाई यो कुराको आभाष छ कि केही यस्तो काम गरुँ जुन हरेक उमेर समूहका महिला गर्दछन् ।

जस्तो घरबार सम्हाल्नु, नोकरी गर्नु, बालबच्चा पाल्नु । तर मानिस ठान्छन् म बिग्रेको आइमाई हुँ र पूरै अरुमा निर्भर छु । तर, यस्तो होइन, म मानिससंग कुरा गर्न चाहन्छु, यद्यपि के कुरा गरुँ भन्ने निक्र्योल नै हुँदैन ।

यो एक प्रतिनिधि पात्र मात्र हो । जापानमा समाजबाट अलग हुनेहरुको संख्या बढ्दै गएपछि सरकारले यस्ता मानिसको सही जानकारी लिन अघिल्लो वर्ष एक सर्वेक्षण गरेको थियो ।

सो सर्वेक्षणमा सहभाी १३ हजार ७ सय ६९ मानिसले उत्तर दिएकोमा १५ देखि ६४ वर्ष उमेर समूहका २ प्रतिशतभन्दा बढी मानिस भविष्यमा कहिल्यै घरबाट बाहिर ननिस्कने किसिमका थिए ।

अर्को महत्वपूर्ण कुरा यसरी उत्तर दिने मानिसहरुले यसको प्रमुख कारण विश्वव्यापी महामारीका रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरस संक्रमण रहेको बताए । जसले गर्दा रोजगारी, अध्ययन, व्यापार सबै गुमाउनु परेको थियो ।

समाजबाट अलग भएर बसेका भए पनि उनीहरु समाजमा आफ्नो स्थान प्राप्त गर्न छटपटिएका छन् । एनएचकेको अनलाइनमा प्रकाशित समकाचार विवरणमा प्रतिक्रिया दिनेहरुले यस्तो कुरा बताएका छन् ।

उनीहरुले जुन रुपमा चुनौतिहरुको सामना गर्नु परेको छ त्यसका बारेमा बताउन अति मुस्किल छ । सर्वेक्षणमा सहभागी ५० वर्षभन्दा बढी उमेरकी एक महिला आफ्नो घरको सबै काम गर्छिन्, एक नर्सले जस्तै परिवारको हेरचाह गर्छिन ।

तर, बाहिर कोही पनि उनलाई काम दिन चाहँदैन । हरेकपटक उनलाई इन्कार गरिन्छ । यसले उनमा निराशा बढाउँदै समाजबाट अलग हुन पुगिन ।

समाजबाट अलग हुनुको मुख्य कारण नै कामको अभाव हो । उमेर पुगेका महिला मात्र होइन भरखरका महिलालाई पनि यही समस्या छ । एक महिलाले आफू गर्भवती हुने चाहना राख्दा काम छाड्नु पर्यो, तर सन्तान जन्माउन सकिनन् । उनी दुबैमा असफल भएपछि कोहीसंग भेटघाट गर्दिनन् ।

उपाय

यो विषयमा २० वर्षदेखि आवाज उठाइरहेका पत्रकार मासाकी इकेगामीका अनुसार “एकांकी महिलाहरुमाथि पुरुषको तुलनामा अलग दवाव हुने गर्दछ । यस्ता महिलाहरु आफ्नो सपना अनुसार बाँच्न चाहन्छन्, आफ्नो इच्छाहरु पूरा गर्न चाहन्छन् तर यिनीहरुमा घरबार चलाउने र बच्चा पाल्ने जिम्मेवार रहन्छ । यस्तो असहनीय जीवन बाँचिरहँदा पनि उनीहरुले आवाज उठाएनन् ।”

उनी भन्छन्, “समाजको लैंगिक रुढीवादी परम्पराका कारण महिलाहरुले जस्तो प्रकारको जीवनबाट गुज्रिरहनु परेको छ त्यसबाट मुक्त हुनका लागि र आफूलाई बदल्नका लागि समय चाहिन्छ । एकांकी महिलाहरुले घरभन्दा बाहिर आफूलाई कुनै दवाव नआउने स्थानबाट सहयोग लिनु पर्दछ । त्यहाँ उनले आफ्नो समस्या खुलस्त भन्न सकुन । यसबाट विस्तारै विस्तारै खुसी आउन थाल्छ ।”

यदि समाजबाट विरक्तिएका महिलाहरु कोही विश्वासिलो सम्बन्ध भएकासंग कुराकानी गर्न सुरु गर्छिन् भने उनी समाजसंग लड्न सकिक्छन्, आफूलाई पुनः स्थापित गर्न सक्छिन् ।

समाजबाट विरक्तिएका महिलाहरुको सहयोगका लागि टोकियोमा एक समूहले हरेक महिना छलफल गर्ने गर्दछ । यहाँ महिलाहले आफूलाई सुरक्षित भएको महसुस गर्दछन् जहाँ उनीप्रति कसैले कुनै धारणा नराखी उनी जस्तो छिन त्यस्तै अवस्थामा रहन दिइन्छ ।